مکتوبات ایمان انصاری فر

محدث جلیل، ثقة الإسلام محمد بن یعقوب کلینی (رضوان الله علیه) در کتاب شریف "الکافی" در باب "بَابُ مَا یَجِبُ مِنَ الْمُعَاشَرَةِ - باب اندازه معاشرت واجب" پنج روایت از وجود مقدس امام بحق ناطق، جعفر بن محمد الصادق (صلوات الله علیه) در باب معاشرت با مخالفان مذهب نقل کرده است که ما به جهت اختصار، سه روایت را نقل خواهیم کرد؛ اگر چه احادیث در این باب بسیار است

حدیث ۱:
مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ کَیْفَ یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا وَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ اَلنَّاسِ قَالَ فَقَالَ تُؤَدُّونَ اَلْأَمَانَةَ إِلَیْهِمْ وَ تُقِیمُونَ اَلشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ وَ تَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ تَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ

معاویة بن وَهْب می‌گوید به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: سزاوار است که ما [به عنوان شیعه] چگونه با قوم خود و مردمانى که با ما معاشرت دارند [و شیعه نیستند] رفتار کنیم؟ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: امانت آنها را به ایشان بپردازید، و (در هنگام نیاز) گواهى بر سود و زیانشان بدهید، و بیمارانشان را عیادت کنید، و بر جنازه مرده‏هایشان حاضر شوید (و در مراسم تشییع جنازه آنها شرکت کنید)

الکافی، جلد ۴ صفحه ۶۷۹، چاپ دار الحدیث

علامه محمد تقی مجلسی:

وفی الصحیح، عن معاویة بن وهب قال : قلت لأبی عبد الله علیه السلام: کیف ینبغی لنا أن نصنع فیما بیننا وبین قومنا وبین خلطائنا من الناس قال : فقال تؤدون الأمانة إلیهم وتقیمون الشهادة لهم وعلیهم وتعودون مرضاهم وتشهدون جنائزهم

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، جلد ۱۲ صفحه ۱۲، چاپ بنیاد فرهنگ اسلامی‌حاج محمد حسین کوشانپور

علامه محمد باقر مجلسی:

الحدیث الثانی : صحیح

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، جلد ۱۲ صفحه ۵۲۷، چاپ دار الکتب الإسلامیة

فیض کاشانی:

وفی الصحیحعن معاویة بن وهب قال : « قلت لأبی عبد اللَّه علیه السّلام : کیف ینبغی لنا أن نصنع فیما بیننا وبین قومنا وفیما بیننا وبین خلطائنا من الناس، قال: فقال: تؤدّون الأمانة إلیهم وتقیمون الشهادة لهم وعلیهم وتعودون مرضاهم وتشهدون جنائزهم

المحجة البیضاء فی تهذیب الأحیاء، جلد ۳ صفحه ۴۰۱، چاپ دفتر انتشارات اسلامی

شیخ عبدالله المظفر:

صحیح

الشافی فی فی شرح أصول الکافی، جلد ۹ صفحه ۲۲۹، چاپ دار إحیاء التراث العربی

شیخ‌هادی نجفی:

الروایة صحیحة الإسناد

موسوعة أحادیث أهل البیت (علیهم السلام)، جلد ۵ صفحه ۴۳۶، چاپ دار إحیاء التراث العربی

سید محمد باقر حکیم:

فقد روى الکلینی فی (الصحیح)، عن معاویة بن وهب قال:« قلت لأبی عبد الله (علیه السلام): کیف ینبغی لنا أن نصنع فیما بیننا وبین قومنا ، وفیما بیننا وبین خلطائنا من الناس ؟ قال: فقال: تؤدون الأمانة إلیهم، وتقیمون الشهادة لهم وعلیهم ، وتعودون مرضاهم ، وتشهدون جنائزهم

دور أهل البیت (علیهم السلام) فی بناء الجماعة الصالحة، جلد ۱ صفحه ۲۶۹، چاپ مرکز الطباعة والنشر للمجمع العالمی‌لأهل البیت (علیهم السلام)

حدیث ۲:
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اَلْحَکَمِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ کَیْفَ یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا وَ بَیْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ اَلنَّاسِ مِمَّنْ لَیْسُوا عَلَى أَمْرِنَا قَالَ تَنْظُرُونَ إِلَى أَئِمَّتِکُمُ اَلَّذِینَ تَقْتَدُونَ بِهِمْ فَتَصْنَعُونَ مَا یَصْنَعُونَ فَوَ اَللَّهِ إِنَّهُمْ لَیَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ یَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ یُقِیمُونَ اَلشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ وَ یُؤَدُّونَ اَلْأَمَانَةَ إِلَیْهِمْ

معاویة بن وهب می‌گوید به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: ما شیعیان در معاشرت با اقوام و عشیره خود و معاشرت با سایر طبقات مردم که هم مذهب ما نیستند چه وظیفه‌ای داریم؟ حضرت فرمود: به امامان خود بنگرید که مقتداى شما هستند، و با مردم به همان گونه معاشرت کنید که امامان شما معاشرت می‌‏کنند: بخدا سوگند که امامان شما از بیماران مردم عیادت می‌‏کنند، و بر جنازه‌هاى آنها حاضر مى‌شوند، در محضر قضاتشان حاضر می‌شوند و شهادت می‌‏دهند. امانت آنان را نگهدارى می‌کنند و باز پس می‌دهند

الکافی، جلد ۴ صفحه ۶۸۰، چاپ دار الحدیث

علامه محمد تقی مجلسی:

وفی الصحیح، عن معاویة بن وهب قال : قلت له کیف ینبغی لنا أن نصنع فیما بیننا وبین قومنا وبین خلصائنا من الناس ممن لیسوا على أمرنا قال : تنظرون إلى أئمتکم الذین تقتدون بهم فتصنعون ما یصنعون فوالله أنهم لیعودون مرضاهم ویشهدون جنائزهم ویقیمون الشهادة لهم وعلیهم ویؤدون الأمانة إلیهم

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، جلد ۱۲ صفحه ۱۲، چاپ بنیاد فرهنگ اسلامی‌حاج محمد حسین کوشانپور

علامه محمد باقر مجلسی:

الحدیث الرابع : صحیح

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، جلد ۱۲ صفحه ۵۲۸، چاپ دار الکتب الإسلامیة

شیخ‌هادی نجفی:

الروایة صحیحة الإسناد

موسوعة احادیث اهل البیت (علیهم السلام)، جلد ۱ صفحه ۴۲۴، چاپ دار إحیاء التراث العربی

حدیث ۳:
أَبُو عَلِیٍّ اَلْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَلْجَبَّارِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ أَبِی أُسَامَةَ زَیْدٍ اَلشَّحَّامِ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: اِقْرَأْ عَلَى مَنْ تَرَى أَنَّهُ یُطِیعُنِی مِنْهُمْ وَ یَأْخُذُ بِقَوْلِیَ اَلسَّلاَمَ وَ أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اَلْوَرَعِ فِی دِینِکُمْ وَ اَلاِجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ اَلْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ اَلْأَمَانَةِ وَ طُولِ اَلسُّجُودِ وَ حُسْنِ اَلْجِوَارِ فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَدُّوا اَلْأَمَانَةَ إِلَى مَنِ اِئْتَمَنَکُمْ عَلَیْهَا بَرّاً أَوْ فَاجِراً فَإِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ کَانَ یَأْمُرُ بِأَدَاءِ اَلْخَیْطِ وَ اَلْمِخْیَطِ صِلُوا عَشَائِرَکُمْ وَ اِشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ فَإِنَّ اَلرَّجُلَ مِنْکُمْ إِذَا وَرِعَ فِی دِینِهِ وَ صَدَقَ اَلْحَدِیثَ وَ أَدَّى اَلْأَمَانَةَ وَ حَسُنَ خُلُقُهُ مَعَ اَلنَّاسِ قِیلَ هَذَا جَعْفَرِیٌّ فَیَسُرُّنِی ذَلِکَ وَ یَدْخُلُ عَلَیَّ مِنْهُ اَلسُّرُورُ وَ قِیلَ هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍوَ إِذَا کَانَ عَلَى غَیْرِ ذَلِکَ دَخَلَ عَلَیَّ بَلاَؤُهُ وَ عَارُهُ وَ قِیلَ هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ فَوَ اَللَّهِ لَحَدَّثَنِی أَبِی عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ أَنَّ اَلرَّجُلَ کَانَ یَکُونُ فِی اَلْقَبِیلَةِ مِنْ شِیعَةِ عَلِیٍّ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ فَیَکُونُ زَیْنَهَا آدَاهُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَقْضَاهُمْ لِلْحُقُوقِ وَ أَصْدَقَهُمْ لِلْحَدِیثِ إِلَیْهِ وَصَایَاهُمْ وَ وَدَائِعُهُمْ تُسْأَلُ اَلْعَشِیرَةُ عَنْهُ فَتَقُولُ مَنْ مِثْلُ فُلاَنٍ إِنَّهُ لآَدَانَا لِلْأَمَانَةِ وَ أَصْدَقُنَا لِلْحَدِیثِ

أبی اُسامه زید شَحّام می‌گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمودند: به هر کدام می‌دانی از من فرمان می‌برند و به کلام من عمل می‌کنند سلام مرا برسان، و من به شما سفارش می‌کنم به تقوای خداوند عزّ وجلّ و ورع در دیانت خود، و کوشش برای خدا و راستگویی و پرداخت امانت، و طول دادن سجده و خوش همسایگی، که رسول الله (صلی الله علیه و آله) اینها را آورده است. امانت هر که به شما امانت سپرده پس دهید، خوش کردار باشد یا بد کار، زیرا این شیوه پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود که می‌فرمود: نخ و سوزنی را هم به صاحبش برگردانید، زیرا هر مردی از شما هرگاه در دینِ خود ورع داشته باشد و راست بگوید و امانت را بپردازد و با مردم خوش رفتارى کند، و گفته شود این جعفرى است من شاد می‌‏شوم، و از او شادى بر من وارد می‌‏شود و گفته می‌‏شود این اثرِ پرورش جعفر است، به خدا سوگند که پدرم برایم باز گفت که: مردى در میان یک قبیله از شیعیان امیرالمومنین (علیه السلام) بود و زیورِ آن قبیله به شمار می‌‏رفت از همه بهتر امانت را می‌‏پرداخت، و حقوق را مراعات می‌‏کرد و راستگوتر بود و همه وصیّت و امانت خود را به او می‌‏سپردند از همه مردم عشیره که از او پرسش می‌کردى می‌‏گفتند: چه کسى مانند فلانى است، راستى که او از همه ماها امانت پردازتر و راستگوتر است‏

الکافی، جلد ۴ صفحه ۶۸۱، چاپ دار الحدیث

علامه محمد باقر مجلسی:

الحدیث الخامس : صحیح

مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، جلد ۱۲ صفحه ۵۲۸، چاپ دار الکتب الإسلامیة

همچنین محدث جلیل، شیخ حُرّ عامِلی (رحمه الله) در کتاب "الفصول المهمة" بابی تحت عنوان " أنه ینبغی معاشرة الناس حتى العامة بأداء الأمانة وإقامة الشهادة وعیادة المرضى وتشییع الجنائز وحسن الجوار والصلاة فی المساجد" یعنی: ( باب معاشرت با مردم حتی عامه، به ادای امانت و اقامه شهادت و عیادت بیماران و تشییع جنازه‌ها و رعایت همسایگی و نماز در مساجد لازم است) گشوده و پس از نقل روایات می‌نویسد:

أقول: والأحادیث فی ذلک کثیرة جدا

می‌گویم: احادیث در این باب بسیار زیاد است

الفصول المهمة فی أصول الائمة، جلد ۳ صفحه ۳۵۴، چاپ موسسه معارف اسلامی‌امام رضا علیه السلام